Czym jest joga dla dzieci?
Najprościej mówiąc, jest to gimnastyka połączona z zabawą, ćwiczeniami oddechowymi i relaksacją. Dodatkowym aspektem tych zajęć jest uważność, którą trenujemy podczas spotkań.
Możesz opowiedzieć jak wyglądają zajęcia?
Zbieramy się na sali i zaczynamy spotkanie od kilku ćwiczeń oddechowych. Chodzi w nich o to, by dzieci zwróciły uwagę na rutynowe działanie, jakim jest oddychanie. Później robimy małą rozgrzewkę, w ramach której możemy np. zagrać w berka z elementami jogi. Kolejna, główna część, to ćwiczenie poszczególnych pozycji jogi. W tej części zawsze towarzyszy nam inna opowieść jogowa, w ramach której poznajemy różne pozycje. Opowieści są bardzo zróżnicowane. W ramach ostatnich zajęć, dla przykładu, opowiadałam dzieciom o przybyciu Pani Jesieni i zmianach, jakie wprowadziła w lesie. W toku opowieści przyjmowaliśmy więc pozycje takie jak. np. drzewo, krzak, słońce, księżyc itp. Dzieci zastygają w tych pozycjach dosłownie na chwileczkę, żeby po kilku sekundach, wraz z dalszą częścią historii, przejść do następnych. Do tego zawsze dochodzą zabawy utrwalające pozycje, ja np. taniec zamrażaniec, czy berek, w ramach którego złapana osoba musi zastygnąć w wybranej przez siebie pozycji jogowej. Na końcu każdych zajęć towarzyszy nam natomiast relaksacja w ciszy lub w towarzystwie dźwięków wybranego instrumentu.
Co dzieciom daje trening jogi?
W mojej ocenie jest wiele pozytywnych aspektów związanych z uprawianiem jogi. Także w kontekście najmłodszych. Zaczynając od tych najbardziej oczywistych, możemy wymienić np. zapobieganie wadom postawy, czyli problemowi, jaki dziś dotyczy naprawdę sporej grupy dzieci. Innym aspektem może być gibkość ciała, którą joga zdecydowanie poprawia. Większość sportów wzmacnia mięśnie, dlatego też nie brakuje sportowców, którzy mają doskonałe wyniki np. w biegach, ale nie potrafią dotknąć własnych palcy u stóp, nie zginając przy tym kolan. Joga działa doskonale na stawy czy kręgosłup, pozwala zachować giętkość na długie lata. Wykonując asany, czyli pozycje jogowe, poznajemy także zdolności naszego ciała i możemy obserwować jego postępy. Dzieci podczas zajęć nie otrzymują komunikatu ze coś robią niewłaściwie. Każdy przyjmuje pozycję w taki sposób, w jaki potrafi i przez to dzieci uczą się także akceptacji własnego ciała i jego ograniczeń. Ponadto dzieci uczą się przezwyciężania własnych ograniczeń. Z biegiem zajęć, pozycje, które dawniej sprawiały ogromny trud, lub nawet wydawały się niewykonalne, stają się coraz bardziej przystępne. Joga pozwala też poznać i pracować z emocjami, pozwala zwiększyć wewnętrzny spokój oraz obniżyć poziom stresu.
W jaki sposób joga działa na emocje dziecka?
Opowieść jogowa, którą przytaczamy na zajęciach, może dotyczyć właśnie emocji. Możemy rozmawiać np. o złości czy stresie. Przykładowo opowieść może prowadzić nas w taki sposób, że dzieci wyobrażają sobie chmurki, na których należy posadzić wszystkie myśli, które napływają im do głowy w sytuacji stresowej, a potem odesłać je daleko od siebie. Innym przykładem może być skupienie się na oddechu, a nie na chmurach złości, które się nad nami kłębią. Później, w trudnych sytuacjach, np. doświadczając stresu, złości, smutku, czy wstydu, dzieci mogą sobie przypomnieć te ćwiczenia i z ich pomocą poradzić sobie z tym, z czym w danym momencie zmagają się w szkole czy w domu. Joga trenuje też pamięć oraz pomaga w umiejętności skupienia się, która jest bardzo ważna chociażby w szkole.
To ćwiczenia, które nazywa się coraz popularniejszym określeniem mindfulness?
Tak, mindfulness to właśnie ćwiczenia uważności. Możemy je wykonywać zarówno podczas ćwiczeń oddechowych w pozycjach jogi, jak i w trakcie relaksacji. Chodzi o to, żeby skupić się na tym, co mamy w sobie i otworzyć się na otoczenie. Dla przykładu mogę tu podać ćwiczenia z borówką, które niedawno wykonywałam z dziećmi. Każdy dostał do ręki owoc i najpierw miał go uważnie zobaczyć, podotykać, sprawdzić czy wydaje jakieś dźwięki, np. w trakcie przetaczanie między palcami. Każdy sprawdzał, jak borówka wygląda ustawiona pod światło, jak ją odczuwa w trakcie turlania palcami. Później wkładaliśmy owoc do ust i skupialiśmy się na tym, jak nasz język odbiera kształt i strukturę owocu i dopiero później rozgryźliśmy, żeby poczuć smak. Innym przykładem może być podawanie w kole dzwoneczka, tak, żeby nie wydał on z siebie żadnego dźwięku. Wówczas musimy bardzo skoncentrować się na dosłownie każdym ruchu.
Problemy z radzeniem sobie z emocjami, czy koncentracją, to trudności, z którymi zmaga się wiele dzieciaków?
Niestety tak. W dzisiejszych czasach dzieci bardzo często są ogromnie zestresowane, a rodzice często nie potrafią im pomóc z rozładowaniem tego napięcia, bo sami nie radzą sobie ze swoimi emocjami. Współcześnie wszyscy też pędzimy przez życie, warto więc nauczyć się zatrzymać na chwilę, wziąć kilka głębokich oddechów. Dobre nawyki dają bardzo dużo korzyści, pomagają złapać dystans od tego biegu.
Dla wielu osób joga wciąż jest tajemnicza i może budzić pewne obawy?
Tak i wielu utożsamia ją z praktykami religijnymi. Tymczasem jedyne, co proponujemy dzieciom, to gimnastyka i zabawa, bez żadnej ideologii.
Czy są jakieś przeciwwskazania do uczestnictwa w zajęciach jogi?
Na pewno odradzam zajęcia osobom, które przeszły operację brzucha lub kręgosłupa. Przy innych schorzeniach, jeśli rodzice nie mają pewności, czy ich pociecha może uczestniczyć w zajęciach, warto zasięgnąć opinii lekarza.
Czy zajęcia z jogi są raczej dedykowane dzieciom o spokojniejszym usposobieniu?
Obserwuję na zajęciach, że dobrze czują się tu zarówno dzieci ruchliwe, energiczne, jak i dzieci spokojne, wyciszone. Każdy doświadcza jogi na swój sposób, więc każdy znajdzie tu coś dla siebie.
W jakim wieku dzieci mogą zacząć przygodę z jogą?
Nie ma jednej odpowiedzi. Ja na zajęcia w grupach zapraszam dzieciaczki od piątego roku życia. Ta granica jest związana z tym, że dziecko musi czuć się swobodnie w obecności instruktora, ale już bez rodziców. Prowadzę także zajęcia “Joga mama i ja”, gdzie mamy przychodzą już z dwulatkami. Ze swojego prywatnego doświadczenia mogę natomiast powiedzieć, że mój najmłodszy synek zaczął swoją przygodę z jogą, kiedy tylko zaczął chodzić. Obserwował wtedy moje ćwiczenia i sam też chciał robić to, co mama.
Co jest potrzebne do uczestnictwa w zajęciach?
W zasadzie wystarczy wygodny strój. Mata jest przydatna, ale często na zajęciach zapewnia ją organizator. Dzieciom zalecam ćwiczenia boso lub w skarpetkach antypoślizgowych, ponieważ podczas zajęć zdarza nam się pobiegać.
Czy joga dla dzieci i dorosłych bardzo się różni?
Pozycje są te same, mogą jedynie różnić się nazewnictwem. Największa różnica polega na tym, że dorośli przyjmują pozycje na długo, korelują je z oddechem. Dlatego ważne, żeby poznawali jogę pod okiem instruktora. Dzieci zastygają w pozycjach jogowych dosłownie na chwilę, dlatego też instruktor tylko sporadycznie poprawia postawę dziecka, jeżeli jego ciało nie jest ustawione dokładnie tak, jak powinno. Przez tak krótki czas żadna krzywda się dziecku nie stanie, nawet jak pozycja nie będzie do końca właściwa. Takie podejście wynika z tego, że na tym etapie chodzi głównie o to, żeby dzieci wynosiły z zajęć radość, a gdybyśmy ciągle poprawiali ich postawę, tej radości byłoby niewiele. Ponadto, dzieci z czasem same coraz lepiej opanowują poszczególne pozycje.
Czy zainteresowanie jogą dla dzieci jest duże?
Obserwuję, że jest coraz większe. Zajęcia pojawiają się w ofertach domów kultury, a nawet w ofercie przedszkoli, czy szkół.
Katarzyna Czubkowska, instruktorka jogi
Instruktorka jogi dla dzieci, nauczycielka, terapeutka ręki, trenerka marki Plastyka Ekspresywna oraz instruktorka Związku Harcerstwa Polskiego. Prelegentka konferencji “Natura w szkolnych murach” i warsztatu “Joga&Mindfulness” w Regionalnym Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli “WOM” w Katowicach. Prowadzi zajęcia jogi dla dzieci w wieku od 2 do 10 lat oraz jogę rodzinną w Rudzie Śląskiej i okolicach. Prywatnie matka trójki chłopców i miłośniczka gier planszowych. Zaprasza na www.wolneduszki.pl
