Kikut pępowinowy to pozostałość po życiu dziecka w łonie matki?
Tak, to pozostałość po życiu płodowym. Jest to kawałek pępowiny, która po porodzie została odcięta i następnie zabezpieczona specjalnym klemem, który pozostaje na dzień czy dwa, aż pępowina zaschnie. Później, jeszcze przed wyjściem ze szpitala, ten klem jest usuwany. Wówczas zostaje nam tylko kikut pępowinowy, czyli właśnie taki kawałek zaschniętej pępowiny, który należy odpowiednio pielęgnować, żeby się całkiem zasuszył i samoczynnie odpadł, a pępuszek się zagoił.
Jak dbać o kikut pępowinowy?
Przede wszystkim ważne jest, aby zadbać o warunki w domu. Bardzo istotne jest, żeby noworodek nie przebywał w pomieszczeniu, gdzie jest bardzo duża wilgoć. Rodzice powinni pamiętać także o dokładnym umyciu własnych rąk przed pielęgnacją kikuta pępowinowego, żeby nie przenieść na niego żadnych drobnoustrojów.
Jeśli natomiast chodzi o sam pępuszek, to zalecana jest pielęgnacja na sucho.
Najlepiej najpierw umyć wszystko wodą z mydłem, a potem delikatnie osuszyć. Następnie używając gazików lub patyczków do uszu należy wyczyścić dno pępka, odsuwając delikatnie wystający kikut na boki. Ważne jest to, aby rodzice mieli świadomość, że kikutem można poruszać, odsunąć go nieco na bok od pierścienia skóry na brzuszku. Wyczyścić bowiem trzeba dno pępka, czyli tę przestrzeń, która odsłoni nam się po odchyleniu pozostałości pępowiny.
Jak często rodzice powinni czyścić pępek maluszka?
Raz dziennie w zupełności wystarczy, jeśli pępuszek dobrze się goi.
Czyli podczas kąpieli nie należy moczyć kikuta?
Polecam wykonywać higienę pępka na spokojnie na przewijaku, a nie podczas kąpieli dziecka, ponieważ zależy nam na tym, żeby kikut jak najszybciej zaschnął i odpadł, tak więc moczenie go jest niewskazane. Jeśli jednak podczas kąpieli przypadkiem kikut się zamoczy, nic złego się nie stanie. Potem trzeba tylko dokładnie wszystko osuszyć i najlepiej przewietrzyć jeszcze pępuszek, zanim zakryjemy go piżamką.
Podczas czyszczenia pępuszka usuwamy z niego wydzielinę, która może być żółta lub biała?
Tak, zazwyczaj jest to taka maziowata, żółta wydzielina, która nie powinna mieć żadnego zapachu. Jeśli zaobserwujemy, że wydzielina z pępuszka ma brzydki zapach, powinniśmy skonsultować się z lekarzem. Dlatego zawsze zalecam rodzicom, żeby po każdej pielęgnacji powąchali patyczek. Prawidłowo gojący się pępek ma neutralny zapach.
Na jakie inne niepokojące objawy rodzice powinni zwrócić uwagę?
Na pewno niepokojące będą wszelkie zaczerwienienia wokół pępka, obrzęk czy też sącząca się krew. Wówczas rodzice powinni się skonsultować z lekarzem, który prawdopodobnie zaleci pewne zmiany w pielęgnacji pępka, lub konsultację np. z chirurgiem.
Czy odrobinka krwi w wydzielinie też powinna zaniepokoić rodziców?
Nie, małe plamki krwi mogą się pojawić. Nierzadko zdarza się, przy prawidłowym odrywaniu kikuta, że gdzieś tam takie naczynko zacznie nam podkrwawiać, ale są to delikatne plamienia, a nie sącząca się krew.
Podczas zakładania pieluszki też należy uważać na kikucik?
Oczywiście. Dopóki kikut nie odpadnie, pieluszkę należy wywijać albo do wewnątrz, albo na zewnątrz, tak żeby nie drażniła kikuta, nie zahaczała o niego, ponieważ mogłoby to doprowadzić do przedwczesnego zerwania kikuta. Ważny jest też dostęp powietrza do gojącego się pępka. Zamknięcie go w pieluszce podnosi temperaturę ciała w tym miejscu. Kiedy zakryjemy pieluszką pępuszek, pojawia się też zagrożenie zainfekowania pępka wydalinami takimi jak mocz czy kał dziecka. Dopiero kiedy kikut odpadnie i dno pępka zacznie zmieniać się z wilgotnego na suche, można ubierać pieluszkę normalnie. Warto też zadbać o to, żeby ubranka, które zakładamy dziecku w tym okresie, były przewiewne.
Po jakim czasie kikut powinien odpaść?
Standardowo kikut odpada do ok.15-stego dnia od porodu. Zdarza się jednak i tak, że odpada przez miesiąc. Jeśli jednak czas zasychania pępowiny przeciąga się ponad te dwa tygodnie, należy skonsultować się z położną, albo z pediatrą, żeby ocenić, czy kikut prawidłowo się goi.
Rodzice często boją się pielęgnacji pępuszka. Możemy ich uspokoić?
Tak, faktycznie często spotykam się z różnymi obawami rodziców podczas wizyt patronażowych. Jednak naprawdę nie trzeba się bać, że podczas pielęgnacji zrobimy maluszkowi krzywdę. Kikut jest dość mocno przytwierdzony do dna pępka i wręcz zaleca się, żeby nim delikatnie ruszać podczas pielęgnacji. Łapiemy go wtedy w dwa palce za czubek i przesuwamy nim delikatnie na boki. Wtedy jesteśmy w stanie dno pępka wyczyścić prawidłowo.
Druga ważna rzecz, to fakt, że kikut pępowinowy nie jest unerwiony, tak więc poruszanie nim dziecka nie boli. Oczywiście podczas wszystkich tych zabiegów higienicznych dziecko może się denerwować, ponieważ może nie lubić ubierania, może mu być troszkę chłodniej, albo zwyczajnie chce sobie spać, a my mu nie pozwalamy. Na pewno nie będzie to spowodowane bólem podczas czyszczenia pępuszka.
Może się zdarzyć tak, że podczas pielęgnacji rodzic urwie ten kikucik?
W pierwszych dniach życia dziecka trzeba by do tego włożyć naprawdę dużo siły. Później nierzadko jest tak, że kikut trzyma nam się już tylko na “jednym włosku” i przy pielęgnacji się oderwie, co jest zupełnie normalne, ponieważ w takiej sytuacji ten kikut i tak za chwilę odpadłby samoczynnie. Kiedy tak się stanie, rodzice powinni tylko zwrócić uwagę, czy gdzieś nie sączy się krew, czy nie pojawia się nic niepokojącego. Odpadnięcia kikuta absolutnie nie należy jednak przyspieszać.
Czy są jakieś specjalne środki do pielęgnacji kikuta, czy wystarczy wspomniana woda z mydłem?
Woda z mydłem i czyste gaziki lub patyczki do uszu są najlepsze. Nawet bym powiedziała, że patyczek będzie lepszy, bo łatwiej nim dotrzeć do dna pępuszka. W kwestii mydła, to najlepiej delikatne, szare, na pewno nie antyseptyczne. Unikamy w pielęgnacji alkoholu etylowego, jodyny i fioletu gencjanowego.
Jak postępować, kiedy kikut już odpadnie?
Przez kilka pierwszych dni dokładnie tak samo jak wcześniej, ponieważ dno pępka jeszcze przez pewien czas będzie wilgotne. Po odpadnięciu należy też zwrócić uwagę, czy nie pojawia się przerastająca, zaczerwieniona tkanka, tzw. ziarnina. Jeśli zauważymy taką tkankę, powinniśmy skonsultować się z położną lub lekarzem.
Ziarnina jest niebezpieczna dla dziecka?
Nie, jest to nierówna, przerastająca tkanka, którą należy usunąć, co wiąże się już z konsultacją chirurgiczną. Jednak nie jest to coś niebezpiecznego dla maluszka.
Kiedy w pępku nie pojawiała się wydzielina, to rodzice mogą już moczyć w kąpieli cały brzuszek?
Jak najbardziej. Kiedy nic już nie pojawia się na patyczku, to zaczynamy myć pępuszek dokładnie tak samo, jak resztę ciałka.
Zuzanna Boraca
położna
Położna środowiskowa w szkole rodzenia Saja. Prywatnie mama małego Filipka.
