Czym są banki mleka kobiecego?
Są to specjalne laboratoria, których celem jest pozyskiwanie mleka kobiecego, jego przechowywanie w bezpiecznych warunkach oraz dostarczanie dzieciom, które z różnych powodów nie mogą być karmione przez swoje mamy. Najczęściej mleko zgromadzone w bankach trafia do dzieci urodzonych przedwcześnie, dla których pokarm kobiecy ma szczególne znaczenie terapeutyczne.
Ile takich placówek działa w Polsce?
W tej chwili w Polsce działa 13 placówek banku mleka kobiecego. Pierwsze powstały w Warszawie i Toruniu, kolejne w Krakowie, Opolu, Wrocławiu, Rzeszowie (dwie placówki), Gdańsku, Gdyni, Poznaniu, Szczecinie, Rudzie Śląskiej. Najwięcej z nich powstało w 2018 r. Ze względu na możliwość finansowania zakupu sprzętu w ramach konkursów ogłoszonych przez Ministerstwo Zdrowia. Wkrótce zostaną uruchomione kolejne: w Lublinie i Zielonej Górze.
Liczba banków mleka w naszym kraju jest wystarczająca, czy nadal dzieci z wielu rejonów nie mają możliwości skorzystania z takiego rozwiązania?
Kilka regionów jeszcze czeka na utworzenie swojego banków, ale dynamika rozwoju jest tak duża, że prawdopodobnie wkrótce i te luki zostaną wypełnione. Teraz należy skoncentrować się na rozwoju tych placówek, promocji ich działalności, tak by ich regionalny charakter rzeczywiście spełniał swoje zadanie, by działały zgodnie ze swoimi możliwościami. Każdy bank regionalny może, przy dobrze zorganizowanej współpracy i logistyce, służyć swoimi zasobami dzieciom w wielu szpitalach swojego województwa.
Kiedy dzieci mogą skorzystać z zasobów mleka zgromadzonych w banku?
Z mleka pochodzącego z banku mleka kobiecego korzystają przede wszystkim wcześniaki. Ich sytuacja zdrowotna jest szczególnie skomplikowana i dlatego potrzebują właśnie pokarmu kobiecego, jako odpowiedniego im gatunkowo i jednocześnie wspierającego ich układ odpornościowy. W grupie beneficjentów banku są także dzieci i noworodki przygotowywane do operacji lub dzieci będące pod opieką hospicjów.
Dlaczego tak ważna jest walka o to, aby dzieci były karmione kobiecym mlekiem?
Pokarm mamy jest idealnie dopasowane do potrzeb żywieniowych noworodka i jest najlepiej przyswajalnym pożywieniem. Żadna sztucznie stworzona mieszanka nie uzyska tak bogatego składu, gdyż mleko kobiece zawiera tysiące aktywnych składników, które mają wartość pozażywieniową i których nie da się wyprodukować w laboratoriach. Dla dzieci chorych, czy też przedwcześnie urodzonych mleko mamy jest nie tylko pokarmem, ale także i lekarstwem, od którego może zależeć ich życie. Niestety z wielu przyczyn, właśnie te dzieci często znajdują się w grupie ryzyka sztucznego karmienia.
W jaki sposób kobiety mogą zostać honorowymi dawczyniami mleka?
Każda mama, która chciałaby podzielić się bezcennym darem, jakim jest jej pokarm, powinna w pierwszej kolejności skontaktować się z najbliższym bankiem mleka. Pracownicy tej placówki udzielą wszystkich odpowiedzi i przeprowadzą proces rekrutacyjny.
Czy mama, która chciałaby podzielić się swoim pokarmem, musi spełniać jakieś specjalne wymogi?
Oczywiście. Mleko konkretnej mamy jest idealne dla jej dziecka, jednak kiedy ma ono zostać podane innemu maluchowi, konieczne są pewne środki ostrożności. Dlatego też kwalifikacja do współpracy banku z kobietą, która chce zostać Honorowa Dawczynią mleka, sprowadza się m.in. do wywiadu epidemiologicznego na temat przebytych chorób i trybu życia. Honorowymi Dawczyniami mleka nie mogą zostać mamy, które palą papierosy, piją alkohol, przyjmują narkotyki lub niektóre leki. Ponadto wszystkie kandydatki na Honorowe Dawczynie mleka przechodzą badania pod kątem chorób zakaźnych.
Banki mleka kobiecego w Polsce
Najczęściej odbiorcami mleka z banków są wcześniaki i noworodki, czy dawczynią może więc być kobieta, która karmi np. roczne dziecko?
Z uwag na to, że mleko z banku mleka przeznaczone jest przede wszystkim dla wcześniaków i czas jego stosowania u beneficjentów to pierwsze kilka dni po urodzeniu, optymalne jest mleko matek, które urodziły przedwcześnie i są na wczesnym etapie laktacji. Badania naukowe o najwyższym stopniu wiarygodności (tj. metaanalizy, które kompilują wyniki wielu badań prowadzonych na różnych populacjach przez wiele lat) potwierdzają, że takie mleko jest najwłaściwsze dla tej grupy beneficjentów pod względem zawartości składników odżywczych, ale także immunostymulujących. Nie znaczy to, że mleko na późniejszych etapach laktacji pozyskane od matek, które urodziły o czasie, nie jest wartościowe, a na pewno jest lepsze niż mieszanka. Dlatego dawczynie rekrutowane są także wśród mam dzieci donoszonych, które mogą bez uszczerbku dla swojego zdrowia i dobrostanu dziecka, odciągnąć dodatkowe porcje pokarmu. Rekrutacja zwykle odbywa się nie wcześniej niż w 3-4 tygodniu laktacji.
Jak pokazały badania, także przeprowadzona z udziałem dawczyń mleka w Polsce, mleko kobiet karmiących dłużej niż rok bywa bardziej przypominające składem mleko matek wcześniaków w pierwszym okresie laktacji niż mleko kobiet, które są w 6 miesiącu po porodzie i rozpoczęły rozszerzanie diety dziecka, ale wciąż oddają mleko do banku. Jednakże racjonalizacja kosztów banku mleka wymaga, aby zrekrutowana dawczyni podjęła współpracę na dłużej niż kilka tygodni czy miesiąc i oddawała takie ilości mleka, które będą dla niej możliwe do oddania, ale także satysfakcjonujące dla banku. Z tego powodu kobiety, które karmią dłużej niż rok i odciągają zwykle ograniczone ilości mleka, a planowany czas współpracy z bankiem też zwykle nie jest długi, nie są rekrutowane.
