Urlop macierzyński – co i jak?

1444
urlop macierzyński / rodzicielski - kobieta z dzieckiem


Ile trwa urlop macierzyński?

Długość urlopu macierzyńskiego uzależniona jest od tego, ile dzieci urodzi kobieta podczas jednego porodu. Przy jednym dziecku wynosi on 20 tygodni, czyli 140 dni, natomiast gdy kobieta urodzi bliźniaki, ten urlop zostaje zwiększony o 11 tygodni, czyli może trwać 31 tygodni. Jeżeli będą to trojaczki – to urlop macierzyński będzie wynosił 33 tygodnie, przy urodzeniu czwórki dzieci, ale zaznaczam przy jednym porodzie – 35 tygodni, przy piątce i więcej 259 dni, czyli 37 tygodni.

Trzeba pamiętać o tym, że z prawa do urlopu macierzyńskiego mogą skorzystać rodzice, którzy przyjmą na wychowanie (także jako rodzina zastępcza) dziecko do 7 roku życia (ewentualnie do 10 lat, jeśli został wobec dziecka odroczony obowiązek szkolny). Wtedy mówimy o urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego.

Część urlopu można wykorzystać przed porodem?

Oczywiście, można z takiej możliwości skorzystać. Kiedyś to było 2 tygodnie, obecnie kobieta ma możliwość wykorzystania przed porodem do 6 tygodni urlopu macierzyńskiego.

Ile wynosi zasiłek macierzyński?

Zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego przysługuje w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

Ponadto zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku za okres do:

  • 6 tygodni urlopu rodzicielskiego – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie oraz w przypadku przyjęcia na wychowanie jednego dziecka;
  • 8 tygodni urlopu rodzicielskiego – w przypadku urodzenia przy jednym porodzie dwojga lub więcej dzieci oraz w przypadku równoczesnego przyjęcia na wychowanie dwojga, lub więcej dzieci;
  • 3 tygodni urlopu rodzicielskiego – w przypadku przyjęcia na wychowanie dziecka, w przypadku gdy ubezpieczony ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w minimalnym wymiarze wynoszącym 9 tygodni.

Zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego przysługujący po upływie powyższych okresów wynosi 60 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

Żeby było bardziej klarownie. Jeżeli kobieta urodziła jedno dziecko, to przysługuje jej 20 tygodni urlopu macierzyńskiego i 32 tygodnie urlopu rodzicielskiego. Zatem przez pierwszą połowę, czyli 26 tygodni (20 tygodni urlopu macierzyńskiego i 6 tygodni urlopu rodzicielskiego) zasiłek macierzyński wynosi 100 proc.
Natomiast za pozostałe 26 tygodni urlopu rodzicielskiego zasiłek macierzyński wynosi 60 proc.

Jednak zasiłek macierzyński przez cały okres urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego może być wypłacany w tzw. wysokości uśrednionej, czyli 80 proc. podstawy wymiaru. To jest korzystne dla tych rodziców, którzy nie chcą mieć znacznej różnicy wypłaty świadczenia przez cały okres zasiłkowy.

Aby otrzymać tę uśrednioną wysokość zasiłku macierzyńskiego trzeba nie później niż w ciągu 21 dni po porodzie (albo po przyjęciu dziecka na wychowanie i wystąpieniu do sądu z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub po przyjęciu dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza), złożyć pisemny wniosek o udzielenie po urlopie macierzyńskim albo urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze.

Jeżeli należny mamie zasiłek urlopowy wynosi mniej niż 1000 zł, zostanie on wyrównany do tej kwoty?

W przypadku gdy miesięczna kwota zasiłku macierzyńskiego pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych jest niższa niż kwota świadczenia rodzicielskiego, kwotę zasiłku macierzyńskiego podwyższa się do wysokości świadczenia rodzicielskiego. Kwota ta jest określana jako podwyższenie zasiłku macierzyńskiego.

Świadczenie rodzicielskie przysługuje w kwocie 1000 zł miesięcznie i nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Podwyższenie zasiłku macierzyńskiego przysługuje w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres:

  • urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,
  • dodatkowego urlopu macierzyńskiego albo dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, jeśli prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi tych urlopów powstało przed dniem 2 stycznia 2016 r.,
  • urlopu rodzicielskiego.

Podwyższenie zasiłku macierzyńskiego do kwoty świadczenia rodzicielskiego nie przysługuje:

  • ubezpieczonemu pobierającemu zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu ojcowskiego,
  • osobie pobierającej zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego.

Do wypłaty podwyższenia zasiłku macierzyńskiego zobowiązany jest płatnik zasiłku macierzyńskiego, czyli np. firma zatrudniająca.

W przypadku gdy zasiłek macierzyński jest wypłacany z więcej niż jednego tytułu, a wypłaty zasiłku dokonują płatnicy składek, osoba uprawniona do zasiłku wskazuje płatnika składek zobowiązanego do naliczenia i wypłaty podwyższenia zasiłku.

Jeżeli jednym z płatników zasiłku macierzyńskiego jest ZUS, do naliczenia i wypłaty podwyższenia zasiłku macierzyńskiego, zobowiązany jest ZUS.

Czy pracownica musi składać wniosek o urlop macierzyński?

Urlop macierzyński jest prawem obligatoryjny. Przysługuje niezależnie od tego, czy pracownica złożyła u pracodawcy wniosek o udzielenie takiego urlopu, czy też nie. Natomiast konieczne jest przedstawienie dokumentów wymaganych do wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego, czyli:

  • zaświadczenie lekarskie o przewidywanej dacie porodu – w przypadku występowania o zasiłek macierzyński za okres przed porodem,
  • odpis skrócony aktu urodzenia dziecka lub jego kopia potwierdzona przez płatnika składek albo ZUS za zgodność z oryginałem – w przypadku występowania o zasiłek macierzyński za okres od dnia porodu.

Urlop macierzyński jest obowiązkowy?

Urlop macierzyński jest urlopem obowiązkowym. W momencie przedłożenia pracodawcy aktu urodzenia dziecka – obligatoryjnie udziela on takiego urlopu. Prawa do urlopu macierzyńskiego nie można się zrzec. Nie można też z niego w dowolnym momencie zrezygnować. Ustawodawca przewidział co prawda możliwość rezygnacji z urlopu macierzyńskiego przez matkę, ale dopiero po wykorzystaniu po porodzie 14 tygodni tego urlopu i to tylko pod warunkiem, że pozostałą część urlopu „przejmie” ojciec dziecka (art. 180 § 5).

Wynika to z funkcji, jaką urlop ten pełni. Po pierwsze – jest to okres, w którym zapewniona jest ochrona zdrowia matki po ciąży, po drugie – urlop ten ochroni szczególną więź, jaka nawiązuje się pomiędzy matką a jej nowonarodzonym dzieckiem. W związku z tym, że urlopu tego nie można się zrzec – chroni on matkę przed niepożądaną presją ze strony pracodawcy, a co za tym idzie przedwczesnym powrotem do pracy ze względu na obawę utraty zatrudnienia. Zasada ta dotyczy także opiekunów, którzy przyjmują dziecko na wychowanie.

Czym jest urlop rodzicielski? Ile trwa urlop rodzicielski?

To czas, który rodzice mogą poświęcić na opiekę nad swoim maluszkiem, za który po spełnieniu ustawowych wymogów, przysługuje im prawo do zasiłku macierzyńskiego. Czas trwania urlopu rodzicielskiego wynosi:

  • 32 tygodnie, jeśli matka urodziła jedno dziecko przy jednym porodzie lub przyjęto jedno dziecko na wychowanie
  • 34 tygodnie, jeśli: urodziło się dwoje lub więcej dzieci przy jednym porodzie, bądź przyjęła równocześnie dwoje lub więcej dzieci na wychowanie.

Z tego urlopu mogą korzystać również ojcowie? Czy urlop rodzicielski można podzielić na kilka części?

Z urlopu rodzicielskiego mogą skorzystać zarówno mamy, jak i ojcowie dziecka. Są różne warianty, np. w całości – jedno z rodziców, równocześnie – oboje rodzice np. w tym samym czasie wykorzystując po 16 lub 17 tygodni, czyli łącznie cały jego wymiar (32 lub 34 tygodnie), lub też na zmianę, np. w zależności od sytuacji zawodowej rodziców, matka i ojciec dzielą się 32 lub 34 tygodniami, maksymalnie w 4 częściach. Każda z tych części nie może być krótsza niż 8 tygodni, z wyjątkiem:

  • pierwszej części, która przy urodzeniu jednego dziecka nie może być krótsza niż 6 tygodni, a gdy rodzice przyjmują dziecko na wychowanie – nie krótsza niż 3 tygodnie;
  • ostatniej części, jeśli jest krótsza niż 8 tygodni.

Niedawno wprowadzono nowe rozwiązanie dla rodziców, jeśli chodzi o urlop rodzicielki. Otóż mają oni możliwość część zasiłku (do 16 tygodni) zostawić na później i wykorzystać go do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko skończy 6 lat. Tę część mogą podzielić maksymalnie na 2 części – np. po 8 tygodni.

Ile wynosi zasiłek urlopu rodzicielskiego?

Wysokość zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego wynosi 60 proc. podstawy wymiaru. Jednak jak już wcześniej wyjaśniałam rodzic czyli matka i ojciec mają możliwość, by przez cały okres urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego otrzymywać „uśrednioną” wysokość zasiłku macierzyńskiego w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru.

W przypadku zasiłku należnego z tytułu urlopu rodzicielskiego również nie jest on niższy niż kwota 1000 zł?

Tak.

Jak wygląda kwestia wniosków o urlop rodzicielski w wypadku zarówno mamy, jak i ojca dziecka? Czy pracodawca może odmówić któremuś z rodziców zgody na skorzystanie z urlopu rodzicielskiego?

Urlopu rodzicielskiego udziela się na pisemny wniosek pracownika, składany w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.

Czy można pracować na urlopie rodzicielskim?

Osoba zatrudniona na etacie w czasie urlopu rodzicielskie może wykonywać pracę, ale maksymalnie na pół etatu u pracodawcy, który udzielił urlopu macierzyńskiego. Wówczas wysokość zasiłku będzie proporcjonalnie niższa w stosunku do wymiaru czasu pracy.

Jeśli rodzic pobiera zasiłek i pracuje, to czas korzystania z urlopu rodzicielskiego przedłuża się odpowiednio do okresu wykonywania pracy i wymiaru czasu tej pracy. W takiej sytuacji całkowity czas wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego nie może przekroczyć:

  • 64 tygodni – przy urodzeniu lub przyjęciu na wychowanie jednego dziecka,
  • 68 tygodni – przy urodzeniu lub przyjęciu na wychowanie dwojga, lub więcej dzieci.

Płatny urlop macierzyński przysługuje tylko rodzicowi zatrudnionemu w ramach etatu?

Płatny urlop macierzyński przysługuje ubezpieczonym, którzy podlegają ubezpieczeniu chorobowemu, zarówno obowiązkowo, jak i dobrowolnie. Dlatego też urlop macierzyński przysługuje obligatoryjnie pracownikom, ale też zleceniobiorcom czy osobom prowadzącym działalność gospodarczą, pod warunkiem zgłoszenia do ubezpieczenia chorobowego i opłacania składek.

Jeśli rodzic pracuje na umowę o pracę, która wygasa w trakcie urlopu, to traci on uprawnienia?

Nie, zasiłek macierzyński jest mu wypłacany do końca urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego, jeśli z niego korzysta. W takim przypadku zasiłek po ustaniu zatrudnienia płaci ZUS.

Czy skorzystanie przez któregoś z rodziców z urlopu rodzicielskiego jest obowiązkowe?

Urlop rodzicielski jest dobrowolny, to prawo, z którego można skorzystać, ale nie jest on obowiązkowy.

Beata Kopczyńska
Beata Kopczyńska
regionalny rzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w województwie śląskim

1 KOMENTARZ

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Twój komentarz
Twoje imię